İsimlerin yalın hâli ek alımında bozulmazlar.
Kapalı hece ile biten isimler ek almaya devam ettiğinde son hecesi açık heceye dönüşse de yazarken kelimenin yalın hali bozulmaz ve herhangi bir okutucu almaz. Son harfi sert ünsüz ise yumuşama olur.
desteğinde – destek
geleneği – gelenek
Türkçede iki heceli olan ve ikinci hecesinde “ı-i-u-ü” sesleri bulunan kimi sözcüklere ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde, sözcüğün ikinci hecesindeki sesliler düşer. Bu olaya ünlü düşmesi denir.
burnu – burun
oğlu – oğul
Emir kipinin olumsuzu ikinci tekil şahıslarda kalın seslilerde ( ما ), ince seslilerde ise ( مه ) ilâvesiyle yapılır.
silme – sorma
inceleme – kaçma
Günümüz imlâsında bitişik yazılan birleşik isimler, pekiştirmeler ve yardımcı fiil alan kelimeler ayrı yazılır.
Birleşik İsim: hanımeli – aşçı başı
Yardımcı Fiil: zikretmek – keşfetmek
Arapça ve Farsça kelimelerin aslî yapısı her durumda muhâfaza edilir, bu kelimelere ilave edilen ekler ise Türkçe imlâ kaidelerine ve kendi klişeleşmiş şekillerine göre yazılır.
muallimlerimiz – meyveli
maniler – dürüstçe
Diğer yabancı kelimeler ise, Türkçe imlâ kaidelerine göre, telaffuz edildikleri şekilde yazılırlar.
profesör – Bismark
Einstein – Carlyle
1. Soru ekleri ile “ki” bağlacı bitişik, “dahi” anlamındaki “de” ise ayrı yazılır.
Günümüz imlâsında ayrı yazılmakta olan soru ekleri ile “ki” bağlacı Osmanlıcada bitişik yazılırlar. Zira bağlaç olan “ki”, zâten “he” okutucusu ile yazıldığından diğerinden farklı olup, karışma ihtimali yoktur. Ancak “dahi” anlamına gelen “de” nin ayrı yazılması Osmanlıcada da tercîh edilir.
sil ki – ver ki
sen de – işte de
2. Tamlama veya mülkiyet ifâde eden, her türlü “-ı, -i” ve “-sı, -si” eklerindeki okutucu ye harfleri kelimenin bu eki takiben bir hal eki alması halinde düşer.
elini – eli
yaşının – yaşı
dedesine – dedesi
3. Bir kelime bildirme eki “در” aldığında, bu bir hâl eki olmadığından okutucu “ye” harfi düşmez.
birisidir – başıdır
iyisidir – yaprağıdır
üçüdür – sonudur
4. Eklerde kendinden sonraki harflere birleşmeyen harflerin içinde bulunduğu hece, açık hece ise okutucu “ye” alır; kapalı hece ise okutucu “ye” almaz.
İsimlerde;
gözüne – adınız
gözüm – sözünden
Fiillerde;
yazdık – yazdınız
yazdım – yazdılar
İçinde “a” sesi bulunan nidâlarla, ses taklidlerinde “elif” okutucusu kullanılır.
ay! – ha!
ah! – hay!
